Có bốn nhóm chính sách được đề xuất trong dự thảo luật, bao gồm:
- Sửa đổi, bổ sung một số trường thông tin của công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu căn cước công dân. Theo dự thảo Luật Căn cước, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ bao gồm 24 nhóm thông tin của công dân, trong đó có 04 nhóm thông tin bắt buộc để tạo lập số định danh cá nhân và 19 nhóm thông tin khác để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của cơ quan nhà nước và người dân. Những thông tin này sẽ giúp cho việc xác minh danh tính và giao dịch của công dân trên các nền tảng điện tử được thuận tiện và an toàn hơn.
- Quy định về căn cước điện tử. Đây là một loại căn cước được lưu trữ trên thiết bị di động hoặc thiết bị khác có khả năng kết nối internet của công dân. Căn cước điện tử có giá trị pháp lý tương đương với căn cước in và có thể được sử dụng để chứng minh danh tính, quyền lợi và nghĩa vụ của công dân khi thực hiện các giao dịch điện tử. Việc phát triển căn cước điện tử sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng của thẻ căn cước công dân, tiết kiệm chi phí in ấn và bảo quản thẻ.
- Quy định về cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam nhưng chưa xác định được quốc tịch. Đây là một nhóm đối tượng có nhu cầu được công nhận là người Việt Nam và được hưởng các quyền lợi của công dân Việt Nam theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, do một số lý do khách quan hoặc chủ quan, họ chưa có thể xác định được quốc tịch của mình. Việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho nhóm đối tượng này sẽ giúp cho việc quản lý dân cư và bảo vệ quyền lợi của họ được thực hiện tốt hơn.
- Lược bỏ vân tay và một số thông tin không cần thiết trên thẻ căn cước. Theo dự thảo luật, việc lấy vân tay của công dân khi cấp căn cước sẽ được bỏ đi, thay vào đó là sử dụng mã QR để liên kết với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đồng thời, một số thông tin không cần thiết trên thẻ căn cước như số thẻ căn cước, dòng chữ “căn cước công dân”, quê quán, nơi thường trú, chữ ký của người cấp thẻ sẽ được sửa thành số định danh cá nhân, nơi đăng ký khai sinh, nơi đăng ký hộ khẩu thường trú và mã QR. Những thay đổi này nhằm tối ưu hóa thiết kế và bảo mật của thẻ căn cước.
Ý nghĩa của việc đổi mới quản lý dân cư
Việc sửa đổi Luật Căn cước công dân năm 2014 thành Luật Căn cước là một bước đột phá trong việc đổi mới quản lý dân cư, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả, giá trị sử dụng của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thẻ căn cước công dân vào công tác quản lý nhà nước. Việc đổi mới quản lý dân cư có ý nghĩa như sau:
- Thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về căn cước nhằm tạo bước đột phá về chuyển đổi số ở nước ta. Qua đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến, khai thác, bổ sung làm giàu dữ liệu quốc gia về dân cư.
- Phục vụ cho việc xây dựng và phát triển Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là một trong những Cơ sở dữ liệu quốc gia trọng điểm theo Nghị quyết số 17/NQ-CP ngày 07/3/2019 của Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để phát triển Chính phủ điện tử. Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là nguồn thông tin chính xác và đầy đủ về toàn bộ công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam nhưng chưa xác định được quốc tịch. Cơ sở dữ liệu này sẽ được liên kết và chia sẻ cho các cơ quan, tổ chức có nhu cầu sử dụng thông tin về dân cư để phục vụ cho công tác quản lý nhà nước, bảo đảm an ninh quốc gia, phòng chống tội phạm, cung cấp dịch vụ công và các hoạt động khác theo quy định của pháp luật.
- Góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của công dân, tạo điều kiện cho công dân tham gia vào các giao dịch điện tử một cách thuận tiện và an toàn. Căn cước công dân là công cụ xác minh danh tính và quyền lợi của công dân khi thực hiện các giao dịch điện tử với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Căn cước điện tử là một hình thức căn cước mới, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới số. Căn cước điện tử sẽ giúp cho công dân không cần mang theo thẻ căn cước in khi thực hiện các giao dịch điện tử, mà chỉ cần sử dụng thiết bị di động hoặc thiết bị khác có khả năng kết nối internet.
- Đóng góp vào việc xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, tiến bộ. Việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam nhưng chưa xác định được quốc tịch là một biện pháp nhằm bảo vệ quyền con người, quyền công dân của nhóm đối tượng này. Đồng thời, việc lược bỏ vân tay và một số thông tin không cần thiết trên thẻ căn cước là một biện pháp nhằm tôn trọng quyền riêng tư của công dân, giảm thiểu rủi ro về việc lộ thông tin cá nhân khi sử dụng thẻ căn cước.
Dự thảo Luật Căn cước là một sáng kiến mang tính đột phá trong việc đổi mới quản lý dân cư, ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác quản lý nhà nước, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của công dân và phát triển chuyển đổi số quốc gia./.
