Luật Căn cước: Tạo thuận lợi tối đa cho người dân

Bỏ vân tay trên thẻ căn cước

So với Luật Căn cước công dân năm 2014, Luật Căn cước năm 2023 đã mở rộng hơn đối tượng áp dụng. Cụ thể, ngoài áp dụng đối với công dân Việt Nam, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, luật còn áp dụng đối với người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam. Đây là thông tin được Thứ trưởng Bộ Công an, Trung tướng Lê Quốc Hùng cung cấp tại cuộc họp báo công bố 7 luật vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Sáu. 

Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, Luật đã quy định mở rộng, tích hợp nhiều thông tin khác của công dân và người gốc Việt Nam trong các cơ sở dữ liệu khác vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước, nhằm trực tiếp phục vụ cho việc ứng dụng tiện ích của thẻ căn cước, căn cước điện tử, kết nối, chia sẻ thông tin người dân.

Đáng chú ý, Luật Căn cước năm 2023 đã sửa đổi, bổ sung theo hướng lược bỏ vân tay và sửa đổi quy định về thông tin số thẻ căn cước, dòng chữ “căn cước công dân, quê quán, nơi thường trú, chữ ký của người cấp thẻ” thành “số định danh cá nhân, căn cước, nơi đăng ký khai sinh, nơi cư trú trên thẻ căn cước”. Thứ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh, “việc thay đổi, cải tiến như trên nhằm tạo thuận lợi hơn cho người dân trong quá trình sử dụng thẻ căn cước, hạn chế việc phải cấp đổi thẻ căn cước và bảo đảm tính riêng tư của người dân. Các thông tin căn cước của người dân cơ bản sẽ được lưu trữ, khai thác, sử dụng thông qua chíp điện tử trên thẻ căn cước. Đối với những thẻ căn cước công dân đã cấp thì vẫn còn nguyên giá trị sử dụng, không bị tác động bởi quy định này”.

Luật bổ sung quy định về quản lý, cấp thẻ căn cước cho người dưới 14 tuổi để bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của đối tượng này, phát huy giá trị, tiện ích của thẻ căn cước trong hoạt động của Chính phủ số, xã hội số. Việc cấp thẻ căn cước cho người dưới 14 tuổi trở lên là bắt buộc.

"Luật cũng bổ sung quy định cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch – nội dung rất mới so với Luật Căn cước công dân năm 2014, nhằm bảo đảm quyền, lợi ích của đối tượng này, đồng thời phục vụ tốt hơn công tác quản lý nhà nước về dân cư", Thứ trưởng Bộ Công an nói.

Luật bổ sung quy định về việc tích hợp một số thông tin có tính ổn định, được sử dụng thường xuyên của người dân ngoài thông tin về căn cước vào thẻ căn cước. Việc sử dụng các thông tin tích hợp từ thẻ căn cước có giá trị tương đương như việc cung cấp thông tin hoặc sử dụng các giấy tờ có chứa thông tin đó trong thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ hành chính công, giao dịch dân sự, kinh tế, thương mại khác. Qua đó giúp giảm giấy tờ cho người dân, tạo thuận lợi cho người dân trong thực hiện giao dịch dân sự, thực hiện chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính.

Mỗi công dân được cấp một căn cước điện tử

Điểm mới của Luật là quy định mỗi công dân Việt Nam được cấp một căn cước điện tử. Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, căn cước điện tử có giá trị tương đương như thẻ căn cước, sử dụng để thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ công, thực hiện các giao dịch, hoạt động khác theo nhu cầu của công dân.

Luật khuyến khích tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tài trợ, hỗ trợ để xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu căn cước; khuyến khích sử dụng phần mềm, thiết bị, giải pháp tích hợp là sản phẩm của nhiệm vụ khoa học và công nghệ do tổ chức, doanh nghiệp, công dân Việt Nam tự nghiên cứu, thiết kế, chế tạo trong việc xây dựng, quản lý, vận hành cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử.

Luật quy định rõ hơn trách nhiệm của Bộ Công an, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong quản lý nhà nước, bảo đảm hiệu quả trong triển khai thi hành pháp luật.

Để tạo thuận lợi cho công dân, Luật quy định thẻ căn cước công dân đã được cấp trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành có giá trị sử dụng đến hết thời hạn được in trên thẻ, trừ trường hợp quy định tại khoản 3, Điều 46. Công dân có nhu cầu được cấp đổi sang thẻ căn cước. Chứng minh nhân dân còn hạn sử dụng đến sau ngày 31.12.2024 thì có giá trị sử dụng đến hết ngày 31.12.2024. Các loại giấy tờ có giá trị pháp lý đã phát hành có sử dụng thông tin từ chứng minh nhân dân, căn cước công dân được giữ nguyên giá trị sử dụng. Cơ quan nhà nước không được yêu cầu công dân thay đổi, điều chỉnh thông tin về chứng minh nhân dân, căn cước công dân trong giấy tờ đã cấp.

Thẻ căn cước công dân, chứng minh nhân dân hết hạn sử dụng từ ngày 15.1.2024 đến trước ngày 30.6.2024 thì tiếp tục có giá trị sử dụng đến hết ngày 30.6.2024. Quy định về việc sử dụng căn cước công dân, chứng minh nhân dân trong các văn bản quy phạm pháp luật ban hành trước ngày luật có hiệu lực thi hành được áp dụng như đối với thẻ căn cước quy định tại luật này cho đến khi văn bản quy phạm pháp luật đó được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế.

Đối với trường hợp cấp đổi, cấp lại thẻ căn cước, trình tự thủ tục cấp đổi, cấp lại thẻ căn cước cơ bản kế thừa các quy định của Luật Căn cước công dân năm 2014 và quy định bổ sung việc cấp lại thẻ căn cước được thực hiện trực tuyến trên cổng dịch vụ công, ứng dụng định danh quốc gia. Người dân không phải đến cơ quan quản lý căn cước để thực hiện thủ tục. Cơ quan quản lý căn cước sử dụng thông tin về ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt đã được thu nhận lần gần nhất và các thông tin hiện có trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước để cấp lại thẻ căn cước cho người dân. Luật quy định trong thời hạn 7 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ quan quản lý căn cước phải cấp, cấp đổi, cấp lại thẻ căn cước – Quy định này áp dụng trên toàn quốc, không phân biệt theo địa bàn cư trú của người dân như Luật Căn cước công dân năm 2014.

Thông tin thêm về vấn đề trên, Thứ trưởng Bộ Công an khẳng định, trên Cổng dịch vụ công quốc gia đã tích hợp thủ tục này để người dân có thể thực hiện cấp đổi, cấp lại thẻ căn cước trên môi trường trực tuyến, vì các dữ liệu sinh trắc học vẫn còn giá trị. Tuy nhiên, sau một thời gian tương đối dài, người dân có nhu cầu cấp đổi thẻ căn cước thì phải đến cơ quan công an nơi gần nhất để thu thập các dữ liệu sinh trắc học mới bảo đảm đúng, đủ. Sau khi Luật Căn cước năm 2023 có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2024, việc thu thập mống mắt trong thông tin thẻ căn cước sẽ tùy thuộc vào các trường hợp cấp mới, cấp lại, cấp đổi, từ đó sẽ có các hướng dẫn của các đơn vị có thẩm quyền, bảo đảm nhanh chóng, kịp thời, không có trung gian, không gây phiền hà cho người dân.